یک کارشناس مسائل بین‌الملل اظهار کرد: برای تهران اهمیت دارد که آیا چارچوب کنونی اینستکس، کمک می‌کند که ایران در چارچوب ارتباطات با اتحادیه اروپا، تحریم‌های اعمال شده از سوی آمریکا را دور بزند یا نه؟
مهدی مطهرنیا در گفت‌وگو با ایسنا در مورد سازوکار اینستکس و اظهارنظرهای مقامات اروپایی مبنی بر این‌که از طریق این ساز و کار پردازش‌هایی در حال انجام است، گفت: ایجاد سازوکار مالی برای نقل و انتقالات پولی چندان کار دشواری در جهان امروز نیست، چرا که سازوکارهای سهل و آسانی در جهت نقل و انتقالات انواع پول و عملیات‌های بانکی در دنیا وجود دارد و آنچه که اهمیت دارد این است که این سازوکار برای انتقال پول و فروش کالا متوجه چه زمینه‌هایی است.
این استاد دانشگاه در ادامه خاطر نشان کرد: به بیان دیگر آنچه اهمیت دارد آن است که آیا اینستکس در وضعیت کنونی به ایران کمک می‌کند که در چارچوب ارتباطات با اتحادیه اروپا، تحریم‌ها را دور بزند و در واقع بتواند در زمینه‌هایی که آمریکا با اعمال تحریم راه را برای ایران مسدود کرده زمینه‌ای را برای جبران پیدا کند.
وی ادامه داد: اگر این سازوکار باعث اینگونه اقدامات نشود و تنها بتواند با استفاده از سازوکارهای مالی به کنش‌های اقتصادی دست یابد که در چارچوب قبول تحریم‌های آمریکا علیه ایران از سوی اروپا است و نتواند زمینه مساعدی را برای ایران جهت دور زدن تحریم‌ها فراهم کند به تبع به ایران فقط این امکان را می‌دهد که با سازوکار معینی در چارچوب تحریم‌های ایالات متحده با اروپا همکاری داشته باشد، در حالی که توقع ایران این است که از طریق این سازوکار آنچه را که در برجام مورد توجه بوده و بخش مهمی از آن به خاطر تحریم‌های آمریکا تحت تأثیر قرار گرفته عملیاتی شود.
این کارشناس مسائل بین‌الملل در ادامه صحبت‌های خود خاطر نشان کرد: از طرف دیگر ایران اعلام کرده که براساس اولتیماتومی که پیش از این ارائه کرده شانزدهم تیرماه گام دوم خود را برای کاهش تعهدات برجامی‌اش انجام می‌دهد در آستانه این اولتیماتوم اتحادیه اروپا اعلام کرده که اینستکس عملیاتی می‌شود و در اینجا اگر ایران بخواهد در چارچوب فعلی اینستکس عمل کند این بهانه را به اروپا می‌دهد که به همین نحو محدود سازوکار اینستکس را به پیش ببرند و از دیگر سو اگر ایران اولتیماتوم خود را اجرا کند و از برجام به صورت پلکانی خارج شود اتحادیه اروپا در اجماع تنگاتنگ با آمریکا قرار می‌گیرد. در اینجا با توجه به این وضعیت تصمیم‌گیری نهایی با ایران است که آیا با کاهش تعهدات برجامی می‌خواهد زمینه نزدیکی اروپا به آمریکا را فراهم کند؟
مطهرنیا تصریح کرد: از طرف دیگر پیش از این شاهد این موضوع بودیم که رهبر ایران گفته است که نمی‌شود به اروپایی‌ها اعتماد کرد و رئیس دولت نیز عملکرد اروپایی‌ها نسبت به برجام را مناسب ندانسته است با توجه به این وضعیت پیش بینی می‌شود که ایران به صورت پلکانی از برجام خارج شود و همان طور که اشاره شد این موضوع باعث می‌شود که اروپا در راستای فشار به ایران به آمریکا نزدیک تر شود.
وی با بیان این‌که برخی از تلاش‌ها از سوی کشورهای اروپایی برای متقاعد کردن ایران جهت ماندن در برجام در حال انجام است، افزود: در همین چارچوب مشاهده می‌کنیم که امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه در این ارتباط در حال رایزنی‌هایی است. او چندی پیش با رئیس جمهور ایران تلفنی صحبت کرد و در ملاقات با ترامپ در ارتباط با موضوع برجام با وی صحبت کرد و ترامپ از برخی اقدامات او در این زمینه حمایت کرد.
این کارشناس مسائل بین الملل خاطرنشان کرد: اتحادیه اروپا خواهان این است که ایران اولتیماتوم خود را عملیانی نکند و از طرف دیگر باید به این موضوع توجه داشت که اگر ایران به وضعیت فعلی اینستکس رضایت دهد ممکن است که اروپایی‌ها در جهت گسترش این سازوکار و تحقق کامل خواسته‌ای ایرانی‌ها اقدام قاطعی انجام ندهند و در اینجاست که ایران باید براساس منافع و امنیت ملی خود عمل کند و تصمیم‌گیر نهایی در این زمینه مقام معظم رهبری است.
