جعبه سیاه هواپیما در همه پروازها همواره در حال ضبط اطلاعات پرواز و صدای کابین خلبان میباشد، تا در مواردی که هواپیما دچار سانحه میشود اطلاعات دقیق تری برای بررسی چگونگی رخ دادن اتفاق و عکس العمل خلبانان در دست باشد.
جعبه سیاه هواپیما چیست؟
جعبه سیاه در هواپیما، کشتی، بالگرد و فضاپیماهای سرنشین دار استفاده میشود. جعبه سیاه هواپیما دارای دو بخش اصلی است. بخش اول وظیفه ضبط صدای کابین خلبان را بر عهده دارد که به آن FDR"" خلاصه شده عبارت "Flight Data Recorder" میگویند.این قسمت قادر است اطلاعات پرواز که بالغ بر 88 پارامتر میباشد را تا 25 ساعت ضبط کند. بخش دوم که وظیفه ثبت اطلاعات پرواز از قبیل شتاب عمودی هواپیما، جریان سوخت و... را بر عهده دارد که به آن "CVR" که مخفف عبارت "Cockpit voice recorder" میباشد، میگویند. این قسمت میتواند صدای اتاق خلبان را تا 2 ساعت ضبط نماید.
با بروز هر مشکل در هواپیما سوالات و ابهامات زیادی در نحوه بروز مشکل بوجود می آید که جعبه سیاه هواپیما میتواند در اینجا به کمک کارشناسان پرواز و محققان بیاید.
تاریخچه استفاده از جعبه سیاه
استفاده از ضبط کننده داده به زمان اختراع هواپیما توسط برادران رایت بازمیگردد، آن ها برای ضبط داده های چگونی گردش ملخ هواپیما از این سیستم استفاده میکردند.البته سیستمی که آن ها خلق کرده بودند بسیار ابتدایی و با سیستم های امروز بسیار متفاوت بود، اما گامی شد برای شروع اقدامی بزرگتر. استفاده از جعبه سیاه در آغاز جنگ جهانی دوم به صورت گسترده شروع شد و استرالیا اولین کشوری بود که استفاده از جعبه سیاه را در پرواز های تجاری اجباری کرد.
محل نصب جعبه سیاه هواپیما
با اینکه جعبه سیاه هواپیما بصورت بسیار مقاوم طراحی میشود، مهندسان هواپیما برای جلوگیری از آسیب های احتمالی آنرا در قسمت دم هواپیما قرار میدهند. قسمت دم هواپیما معمولا در بروز حوادث کمترین آسیب را میبیند.
میزان مقاومت جعبه سیاه
جعبه سیاه هواپیما با اینکه در محل امن هواپیما قرار گرفته از آسیب های احتمالی به دور نیست. معمولا در بروز حوادث هوایی قسمت بیرونی جعبه سیاه دچار از هم گسیختگی شده و از بین میرود و قسمت "واحدهای حافظه مقاوم در برابر زلزله" جعبه سیاه که با نام اختصاری "CSMU" شناخته میشود کمترین آسیب را میبیند. این قسمت به گونه ای ساخته شده که در برابر فشارهای بالای چند تن و سقوط از ارتفاع زیاد مقاوم بوده و میتواند گرمای زیاد را نیز تحمل کند.
این قسمت در اصل حاوی تمام اطلاعات ضبط شده توسط دو بخض اصلی جعبه سیاه میباشد. این دستگاه همچنین به خاطر نحوه ساخت طول عمر بالایی دارد و حتی بعد از بروز سوانح جدی میتواند مورد تعمیر و استفاده قرار گیرد.
تمام این جعبه‌های سیاه آزمایش‌های بسیاری را پشت سر میگذارند. آنها از تست‌هایی همچون در معرض آتش 1110 درجه سانتی گراد به مدت یک ساعت و دمای 260 درجه سانتی گراد به مدت 10 ساعت می‌گذرد. همچنین این دستگاه قادر به کار کردن از دمای -55 درجه تا بالای 70 درجه سانتی گراد است و حداقل 25 ساعت از اطلاعات یک پرواز را میتواند ضبط کند.
جعبه سیاه چرا نارنجی است؟
جعبه سیاه هواپیما امروزه به رنگ نارنجی است و در گذشته رنگ آن سیاه بوده است. دلیل این نام گزاری هم استفاده از رنگ سیاه در مدل های اولیه جعبه سیاه میباشد. بعدها برای اینکه در هنگام بروز سوانح و آتشسوزی هواپیما جعبه سیاه به راحتی پیدا شود آنرا به رنگ نارنجی در آوردند. رنگ جعبه سیاه نارنجی فسفری است که جزو رنگ های است که به راحتی در میان رنگ های دیگر قابل تشخیص است.
اگر جعبه سیاه آسیب ببیند چه اتفاقی می افتد؟
اگر جعبه سیاد در سوانح به طور کامل از بین برود که با توضیحاتی که داده شد به دور از ذهن است، میتوان از جعبه سیاه دوم هواپیما استفاده نمود. امروزه در هر هواپیما از دو جعبه سیاه برای ضبط داده ها استفاده میشود. لازم به ذکر است که در سوانح احتمال اینکه هر دو جعبه سیاه به طور کامل نابود شود تقریبا صفر است.
اگر جعبه سیاه در هنگام بروز حادثه آسیب نمیبیند، چرا هواپیما را از جنس آن نمیسازند؟
جواب ساده است، در ساخت جعبه سیاه از استنلس استیل که بسیار مقاوم و سنگین است استفاده شده که نمیتوان از آن در ساخت بدنه هواپیما استفاده نمود چون در این صورت هواپیما به قدری سنگین میشود که دیگر قادر به بلند شدن از زمین نخواهد بود.
تجهیزات جعبه سیاه
جعبه سیاه علاوه بر دو سیستم ضبط صدا اتاق خلبان و ضبط اطلاعات پرواز، دارای سیستم ردیاب برای پیدا کردن جعبه میباشد، این سیستم به محض برخورد با آب فعال شده و شروع به ارسال سیگنال میکند. ردیاب جعبه سیاه میتواند تا فاصله 14000 پایی زیر آب سیگنال را ارسال کند.
عکس جعبه سیاه
