آیا زمان حذف کوکای دایت یا رژیمی فرارسیده است؟ بازار نوشابه صنعتی که سال گذشته تنها در بریتانیا ارزش آن ۵.۳ میلیارد پوند تخمین زده شد به دنبال اطلاعات فاش شده مبنی بر آن که آژانس بین المللی تحقیقات سرطان (IARC) در حال برنامه ریزی به منظور تعیین شیرین کننده مصنوعی آسپارتام به عنوان یک عامل سرطان زای احتمالی است با فشار مواجه شده است.
به گزارش فرارو به نقل از دیلی تلگراف، مشخص نیست که آژانس بین المللی تحقیقات سرطان بازوی تحقیقات سرطان سازمان بهداشت جهانی چگونه به این نتیجه رسیده است. جزئیات کامل این موضوع قرار است در تاریخ ۱۴ جولای(۲۳ تیر) اعلام شود. تصور می‌شود که این تصمیم تا حدی براساس یک مطالعه مشاهده‌ای بزرگ در فرانسه صورت گرفته که ۱۰۲۸۶۵ بزرگسال و مصرف شیرین‌کننده‌های مصنوعی توسط آنان را به طور متوسط به مدت هشت سال مورد ارزیابی و بررسی قرار داده است.
براساس نتیجه مطالعه‌ای منتشر شده در سال گذشته مشخص شد که مصرف زیاد آسپارتام و آسه سولفام پتاسیم (یک شیرین کننده غیر مغذی که بدن آن را از طریق ادرار دفع می‌کند) به طور خاص به میزان اندکی خطر ابتلا به سرطان‌های سینه و چاقی را افزایش می‌دهد. با این وجود، نمی‌توان به این نتیجه به عنوان ارزیابی‌ای قطعی نگاه کرد چرا که ممکن است افزایش نرخ ابتلا به سرطان در میان افراد مورد بررسی در نتیجه ضعیف بودن رژیم غذایی آنان بوده باشد که منجر به تجمع چربی احشایی و التهاب شده است.
البته اگر به مصرف کنندگان شیرین کننده‌ها نگاه کنید کیفیت رژیم غذایی شان پایین‌تر از سایر افراد است و می‌دانیم که با افزایش خطر ابتلا به سرطان مرتبط است، زیرا ممکن است سبزیجات و فیبر کم تری مصرف کنند. سازمان بهداشت جهانی سال گذشته نتیجه بررسی‌ای را منتشر کرد که نشان می‌داد اثرات منفی طولانی مدت مصرف شیرین کننده‌های مصنوعی مانند آسپارتام مواردی از جمله افزایش خطر چاقی، دیابت نوع ۲ و بیماری‌های قلبی عروقی هستند. با این وجود، در آن بررسی به موضوع سرطانزا بودن آسپارتام اشاره نشده بود و انتخاب آسپارتام به عنوان عاملی سرطانزا توسط آژانس بین المللی تحقیقات سرطان احتمالی بحث برانگیز است. تحقیقات سرطان انگلستان هنوز به صراحت اعلام می‌کند که شیرین کننده‌های مصنوعی باعث بروز بیماری سرطان نمی‌شوند.
آسپارتام چیست و جنجال بر سر آن چگونه آغاز شد؟
آسپارتام یکی از رایج‌ترین شیرین کننده‌ها یا جایگزین‌های شکر در جهان است. در حدود ۹۵ درصد از تمام نوشابه‌های گازدار از کوکای دایت یا رژیمی گرفته تا کوکای زیرو (بدون کالری)، پپسی مکس، فانتا و اسپرایت و هم چنین برخی از آبمیوه‌های بسته بندی شده اسپارتام یکی از مواد تشکیل دهنده است.
ایده پشت همه شیرین کننده‌ها تقلید از اثرات شکر بر گیرنده‌های چشایی ما می‌باشد و حس شیرینی را بدون هیچ کالری‌ای ایجاد می‌کنند. برخی از شیرین کننده‌ها مانند استویا که از گیاهی بومی در برزیل و پاراگوئه به دست می‌آید طبیعی هستند در حالی که آسپارتام شیرین کننده‌ای مصنوعی است.
"تام سندرز" استاد بازنشسته تغذیه و رژیم شناسی در کینگز کالج لندن می‌گوید: "آسپارتام بیش از سه دهه است که به عنوان یک شیرین کننده قوی در بریتانیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. معمولا از آسپارتام با عنوان غلظتی تا ۵۰۰ میلی گرم در لیتر استفاده می‌شود، اما معمولا میزان کمتر از آن در ترکیب با آسه سولفام مورد استفاده قرار می‌گیرد".
آیا ارتباطی بین آسپارتام و سرطان وجود دارد؟
بحث در مورد این که آیا شیرین کننده‌های مصنوعی باعث سرطان می‌شوند یا خیر به دهه ۱۹۷۰ میلادی باز می‌گردد زمانی که نشان داده شد شیرین کننده‌ای به نام سیکلامات باعث سرطان مثانه در موش‌ها می‌شود. با این وجود، هیچ مطالعه‌ای موفق نشد ارتباطی بین سیکلامات و سرطان در انسان بیابد. دلیل آن که آسپارتام بسیار مورد بررسی قرار گرفته آن است که در روده ما به اسید آسپارتیک، فنیل آلانین و متانول تجزیه می‌شود. هنگامی که متانول در بدن هضم می‌شود به فرمالدئید یک ماده سرطان زا تجزیه می‌شود. با این وجود، محققان نسبت به نتیجه گیری جامع در مورد پیامد این امر هشدار داده اند، زیرا مقادیر متانول تولید شده از آسپارتام بسیار ناچیز است.
برخی اشاره کرده اند که نوشیدن آب گوجه فرنگی می‌تواند به تولید متانول شش برابر بیش‌تر از مصرف آسپارتام موجود در نوشابه منجر شود. علیرغم آن که در گزارش‌های انستیتوی رامازینی در ایتالیا در دهه ۲۰۰۰ میلادی ادعا شده بود که موش‌هایی که از آسپارتام تغذیه می‌کردند با گسترش تومور مواجه بودند دوز‌های مورد استفاده در این مطالعات بسیار بیش از آن مقداری بود که مصرف کننده انسانی با نوشیدن یک قوطی کوکای رژیمی یا فانتا مصرف می‌کند. مطالعات اخیر حیوانی در ایالات متحده هیچ گونه شواهدی مبنی بر سرطان زایی آسپارتام را نشان نداده اند.
یکی از مشکلات ارزیابی ارتباط با سرطان این بوده است که بسیاری از مطالعات یا توسط کارزار‌های مخالف شیرین کننده‌های مصنوعی و یا توسط شرکت‌های بزرگ تولید کننده شیرین کننده انجام شده اند در نتیجه، ارائه تصوری بی‌طرفانه از شواهد به دست آمده را دشوار می‌سازد. مشاهده داده‌هایی که تحت تاثیر یکی از این دو طرف قرار نگرفته باشند دشوار است.
برای مضر بودن آسپارتام باید چند نوشابه بنوشید؟
سازمان غذا و دارو محدودیت مصرف روزانه قابل قبول فعلی آسپارتام را حدود ۵۰ میلی گرم بازای هر کیلوگرم وزن بدن تعریف می‌کند. با این وجود، فرمول دقیق آن در هر نوشیدنی متفاوت است. برای مثال، کوکای زیرو حاوی آسپارتام کم تری در مقایسه با کوکای دایت یا رژیمی است. دستیابی به میزان تعیین شده تنها از طریق نوشیدن حدود سه تا چهار لیتر یا ۱۴ قوطی نوشابه در روز امکان پذیر است.
با این وجود، منابع دیگری از آسپارتام در رژیم غذایی ما وجود دارند. این ماده در آدامس‌های بدون قند، کیسه‌های شیرین کننده‌های چای و قهوه و ماست‌های بدون قند وجود دارد.
زمانی که هر یک از آن محصولات را مصرف می‌کنید آسپارتام در بدن تان انباشته شدن را آغاز می‌کند. با این وجود، برای نزدیک شدن به سطوح آسپارتام مورد استفاده در مطالعات صورت گرفته بر روی موش‌ها که در آن ارتباطی بین مصرف آسپارتام با سرطان مشاهده شد باید روزی چند بطری نوشابه گازدار بنوشید و اگر چنین سبک زندگی‌ای دارید احتمالا مشکلات دیگری در رژیم غذایی تان وجود دارد که مشکلات بزرگ تری در مقایسه با این موضوع هستند.
صنعت نوشیدنی چه می‌گوید؟
این صنعت به سرعت به نتایج بررسی آژانس بین المللی تحقیقات سرطان واکنش نشان داده و اشاره کرده که آسپارتام هنوز توسط تنظیم کننده‌های ایمنی مواد غذایی در سراسر جهان به عنوان ماده‌ای ایمن تعیین شده است.
"فرانسیس هانت وود" دبیر کل انجمن بین المللی شیرین کننده‌ها آسپارتام را یکی از کامل‌ترین مواد تشکیل دهنده تاریخ توصیف کرده است. او می‌گوید:"آژانس بین المللی تحقیقات سرطان یک سازمان مرتبط با ایمنی مواد غذایی نیست. کمیته مشترک سازمان بهداشت جهانی و سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد در حال انجام بررسی جامع ایمنی غذایی در مورد آسپارتام به عنوان یکی از افزودنی‌های غذایی است و تا زمانی که نتیجه آن گزارش منتشر نشود نمی‌توان نتیجه گیری قطعی‌ای در این باره داشت".
کدام نوشیدنی‌ها سالم‌تر هستند و چرا؟
سالم‌ترین نوشیدنی‌ای که می‌توانید بنوشید احتمالا آب، دمنوش‌های گیاهی و قهوه سیاه هستند. از سوی دیگر، آبمیوه‌ها به دلیل محتوای قند نسبتا بالا برخلاف آن چه در ظاهر تصور می‌شود چندان سالم نیستند. اگر به سراغ آب پرتقال یا آب سیب بروید باز هم ۱۰ درصد آن قند است. این میزان قند مشابه مقدار قند موجود در نوشابه‌ها می‌باشد.
