قتل، معما، سرقت، رمز و راز، جستجو، دلهره، تعلیق و انتظار؛ هرکس رمان پلیسی خوانده باشد با این مقولهها آشناست و میداند که رمان پلیسی بدون این چیزها معنایی ندارد و درست به همین دلیل است که رمان پلیسی یکی از ژانرهای بسیار محبوب داستانخوانهای حرفهایست. رمان پلیسی با چیزهایی سروکار دارد که بشر از دیرباز با آنها درگیر بوده است. مثلاً خود قتل که عمرش به قدمت عمرِ بشرِ خاکیست و آدمها از همان بدوِ پیدایش مشغول کُشتن هم بودهاند، همانطور که قابیل برادرش هابیل را کُشت. بعد فرمان میرسد که قتل ممنوع است و آنوقت است که آدمها کمکم یاد میگیرند یواشکی همدیگر را بکُشند و برای همین مأموران قانون باید بگردند ببینند قاتل کیست و تعلیق و معما و جستجو از اینجاست که شروع میشود و همینها هستند که جنس رمان پلیسی را جور میکنند.
رمان «ماه الماس» اثر ویلکی کالینز
با رمانی آغاز کنیم که تی. اس. الیوت از آن بهعنوان «نخستین و بزرگترین رمان پلیسی انگلیسی» نام برده است؛ رمان «ماه الماس» اثر ویلکی کالینز. «ماه الماس» یک رمان پلیسی کلاسیکِ قرن نوزدهمی است درباره الماسی از هندوستان که توسط یک کلنل انگلیسی از هند ربوده شده است؛ الماسی که وقایعی شوم را رقم میزند. «ماه الماس» یک رمان پلیسی پُرکشش با طرحوتوطئهای سنجیده و حسابشده و ماهرانه است. در این رمان همچنین از خلال داستانی جذاب، تصویری از انگلستانِ صنعتیشدۀ قرن نوزدهم و ناهنجاریهای اجتماعی و اخلاقی آن ارائه شده و با دیدی انتقادی از موضوعات و مسائلی چون حقوق زنان در انگلستانِ آن دوره و نیز رفتار تبعیضآمیز انگلیسیهای استعمارگر با مردم استعمارشده سخن رفته است.
رمان «قتل راجر آکروید» اثر آگاتا کریستی
نقطۀ عطفی در رمان پلیسی. آگاتا کریستی در رمان «قتل راجر آکروید» با تخطی از قواعدی که باشگاه پلیسینویسان اصولگرا، که خودش هم عضو آن بوده، بر سرِ رعایتشان قسم خورده بودند، رمانی پدید آورده که گرچه به قیمت خشم همباشگاهیهایش از او تمام شده اما درعوض نامش را بهعنوان یکی از بدعتگذاران ادبیات پلیسی در تاریخ این ژانر ثبت کرده است. «قتل راجر آکروید»، با روایتِ گولزنندهاش، یکی از سرآغازهای رمان پلیسی مدرن است. آگاتا کریستی در این رمان، ضمن استفاده از عناصر آشنای رمان پلیسی کلاسیک، با سرپیچی از قراردادی در شیوه روایت، جسورانه از چارچوبهای پلیسینویسی زمان خود فراتر رفته است. «قتل راجر آکروید» جزو آن دسته از رمانهای آگاتا کریستی است که در آنها هرکول پوآرو، یکی از چند کارآگاه معروف ادبیات پلیسی، بهعنوان کارآگاه حضور دارد. این رمان، بهلحاظ شگرد روایی، یکی از استادانهترین رمانهای پلیسی و رمانی با پایانی بهشدت غافلگیرکننده است.
رمان «فیل در تاریکی» اثر قاسم هاشمینژاد
در ایران، ادبیات پلیسی – جنایی آنطور که باید پا نگرفته است. آثاری پراکنده هست، اما نه آنقدر که بشود بهصورت یک جریان ادبی مهم از آن یاد کرد. البته در سالهای اخیر نویسندگان ایرانی توجه بیشتری به این ژانر نشان دادهاند. اما از رمانهای مطرح پلیسی ایرانی که امروزه میتوان از آن بهعنوان یک رمان پلیسیِ کلاسیکِ ایرانی نام برد، رمان «فیل در تاریکی» قاسم هاشمینژاد است. هاشمینژاد فقط یک رمان در معنای متعارف آن نوشت که همین «فیل در تاریکی» بود. ماجرای رمان «فیل در تاریکی» درباره گاراژداری به نام جلال امین است که با آمدن برادرش به ایران و آوردن یک بنز با خود، درگیر ماجراهایی جنایی میشود. زدوخورد در این رمان بر سرِ همین بنز است. در بنز، هرویین جاساز کردهاند و اینگونه است که سروکارِ جلال امین با قاچاقچیان مواد مخدر میافتد. در رمان «فیل در تاریکی» کارآگاهی هم به اسم سعدی شیرازی حضور دارد. «فیل در تاریکی» یک رمان پلیسیِ نوآر است که در آن، از خلال طرح داستانی پلیسی، تصویری از جامعهای تباه و غرقِ تبهکاری و خشونت جنایت بهدست داده میشود. این رمان اولین بار در سال 1355 در نشریۀ «رستاخیز جوان» بهصورت پاورقی و بعد در سال 1358 بهصورت کتاب منتشر شد. چاپ اول کتاب «فیل در تاریکی» اما در آن سالهای نخستِ بعد از انقلاب گم شد و به چشم نیامد و سالها بعد بود که به این رمان، بهعنوان یکی از اولین تلاشهای جدی برای خلق ادبیات پلیسیِ ایرانی، توجه نشان داده شد.
خرید آنلاین کتاب از فروشگاه اینترنتی کتاب بنوبوک این امکان را به شما می دهد تا علاوه بر خرید آسان، از تخفیفهای دوره ای این فروشگاه استفاده کنید. همچنین امکان ارسال رایگان را برای شما کتاب دوستان فراهم کرده است.