پلانتاریوم مجموعه ای برای تماشا و تحقیق است / تماشایِ خاک تا افلاک

آسمان نما مینا یا پلانتاریوم یک سالن با محوریت علمی در زمینه نجوم وآسمان شب است. اصولا آسمان‌ نماها به صورت گنبدی کروی ساخته می شوند و درونشان به وسیله پروژکتورهای مخصوصی روشن می شود و در این سقف گنبدی آسمان شب نمایش داده می شود. این آسمان نما هم مثل نمونه های مشابه آن در جهان به صورت گنبدی و کروی ساخته شده است.

پلانتاریوم قرار است نه تنها به عنوان جایی برای نمایش هفت افلاک که مرکزی باشد برای دانش و یادگیری علم منظومه ها و کهکشان ها باشد.
این مجموعه در وسعتی به متراژ1850 متر ساخته شده است که 800 متر از آن به سالن سینمایی 3 بعدی اختصاص پیدا کرده است اما در مجموع گنبد مینا از سه بخش اصلی نمایشگاه و گالری علوم، سالن سینما و رینگ های تاسیساتی تشکیل شده است :

سه حوزه و سه مفهوم

انگاره های طراحی داخلی مرکز علم گنبد مینا بر اساس خط سیر مفهومی مجموعه با عنوان «از خاک تا افلاک» شکل گرفته و بر این مبنا سه حوزه مفهومی به نام های «زمین سیاره زنده»، «زمین گهواره حیات» و «فضا جایگاه آینده» در نظر گرفته شده است.

زمین، سیاره زنده

این بخش روایتی است از زمین، زمینی که سالیان سال زاینده بود و هست و هنوز هم بعد از گذشت چهار میلیارد سال از سن آن همچنان قلب تپنده ای دارد برای خانه ها و میلیارد ها انسان دارد. در این بخش مسائل مرتبط با علوم زمین شناسی، جغرافیای طبیعی، اقلیم شناسی و علوم وابسته به آموزش قرار دارد.

از دیگر دیدنی های این موزه که در همین سالن به نمایش گذاشته شده است جدول تناوبی مندلیف، شهاب سنگ ها، کانی ها، سنگ های ویژه و فسیل ها هستند، همینطور در بخش تاریخی حوزه زمین شناسی موزه علم مجسمه مومی ابوریحان بیرونی در حال اندازه گیری جرم حجمی کانی ها با ابزارهایی که خود اختراع کرده قرار دارد.

اما از مهم ترین ویژگی های این آسمان نما این است که افراد علاوه بر بازدید می توانند آزمایش ها و تحقیقات مرتبط در این حوزه را هم در مجموعه انجام دهند در قسمتی از این سالن هم میز ابزارها قرار دارد که امکان آزمایش های مرتبط با کانی شناسی، لایه های زمین شناسی، ساخت آتشفشان، توپوگرافی، برداشت فسیل از زیر لایه ها و... قابل انجام است.

شاید باورش سخت باشد اما شما در این مجموعه می توانید در زمان سفر کنید! در طرف دیگری از سالن نمایشگری دیواری وجود دارد که در مقابل آن یک چرخ فرمان قرار دارد. این چرخ گردون به ازای هر دور چرخش 1000 سال زمان را جلو و عقب می برد. بازدید کننده با چرخاندن چرخ در تاریخ و زمان سفر می کند و تغییر صفحات تکتونیکی زمین را می بیند، تغییر مکان قاره ها و نظریه انشقاق زمین در یک فرآینده تعاملی دیده می شود. همزمان با همین نمایش، در کناره تصویر نقشه زمین، شرایط جوی و اقلیمی زمین در دوره های زمانی مختلف به صورت انیمیشن به نمایش در میاید.

زمین گهواره حیات

اینجا قرار است بخش حیات زمین روایت شود. بخشی با توجه به موجودیتی زنده و فعال که پشتیبان حیات است. آنچه تا به امروز زمین شناسان و فضانوردان به آن رسیده اند این است که تنها مکان درجهان که حیات در آن تشکیل و از آن حمایت شده زمین است برای همین دراین بخش از مجموعه به زیست شناسی و علوم وابسته به آن پرداخته می شود.

در این بخش با استفاده از شیوه ارائه موزه‌ای گونه های اندامیک ایران نمایش داده می شوند. چرا که ایران یکی از متنوع ترین اقلیم های زیستی را در دنیا دارد. برخی از گونه های گیاهی و جانوری که در پهنه های مختلف کشور دیده می شود تنها در ایران زیست می کنند. این گونه ها را گونه های اندامیک می نامند. در بخش زیست شناسی موزه علوم سعی شده تا تعدادی از مهمترین گونه های اندامیک گیاهی و جانوری ایران به صورت تاکسیدرمی و مجازی به نمایش گذاشته شود.در اینجا هم مانند تالار قبلی مجسمه هایی از اندیشمندان ایرانی همچون جرجانی حکیم و دیگر طبیعی دانان ایرانی وجود دارد.

فضا، جایگاه آینده

زمین جایگاه اصلی و اولیه انسان هاست اما هیچ کس تا ابد در موقعیت اولیه باقی نمی ماند. کسی چه می داند شاید روزگاری بشر در کرات و فضاهای دیگری به دنیا بیاید. اینجا درست همان جایی است که شاید روزی شاهدش باشیم، آینده حیات زمین و فضا. بر این اساس، فضا جایگاهی برای آینده بشریت خواهد بود. در این محدوده مفهومی به این موضوع و علوم وابسته مانند نجوم، هوا فضا و تاریخ فضایی و... پرداخته شده است. همچنین ماکت فضا پیماها، راکت ها، پیش برنده ها و سازه های فضایی به همراه اطلاعات مختصر آنها در این بخش وجود دارد. به عبارتی یک محوطه کامل به پرتابه های سازمان فضایی ایران، ماهواره های امید و مصباح و پرتابگرهای مربوط با مقیاس 1:20 اختصاص داده شده است.

فیلم و انیمیشن های پرتاب و استقرار در مدار برای بازدید کنندگان آن هم به انتخاب خودشان در کنار این ماهواره ها و ماهواره برها به صورت بی صدا نمایش داده می شوند.

اما میل سفر به فضا از گذشته های دور در فکر ایرانیان بوده است چرا که در این بخش مجسمه هایی از اندیشمندانی که میل سفر به فضا را داشتند دیده می شود؛ در بخش تاریخ علم نجوم و فضاشناسی موزه علم، ماکت ابزار سفری که کیکاووس پادشاه پیشدادی ایران زمین که سودای سفر به آسمان ها را داشته است. نمونه های کمی از تجارب مرتبط با پرواز در ایران وجود دارد.

اما خارج از این سه بخش قسمت های دیگری هم وجود دارد که بازدید کننده را هم درگیر با اشیا موجود در آسمان نما می‌کند مثل ترازوهای سیاره ای که تداعی کننده ابزارهای موجود در سفینه های فضایی علمی- تخیلی خواهند بود. مخاطب با قرار گیری بر پد این ترازو، وزن خود را روی زمین می بیند. پس از چند ثانیه با یک پیغام نوشتاری وزن مخاطب زمانی که در فضا قرار می گیرد روی سیاره هایی مانند عطارد، زهره، مریخ، مشتری، اورانوس، نپتون، پلوتون، خورشید نمایش داده می شود.

اما جایگاهی که گنبد مینا در آن قرار گرفته است، بخشی از زمین بوستان منظومه شمسي است مکانی که در زمینی به وسعت10 هزار و 321 مترمربع واقع شده، بوستان منظومه شمسی به عنوان سومین بوستان موضوعی حد فاصل بوستان بنادر و باغ گل به عنوان مرکزی برای اشاعه علوم در شاخه های متنوع برای تمامی گروه های سنی با سطح علمی متفاوت طراحی و اجرا شده است. 

این مجموعه با استفاده از پله هاي دسترسي و رمپ هاي معلولان به عنوان مدارهای آسمانی به خوبی مبین موضوع بوستان و نقش آن در مجموعه تفرجی است. گنبد مینا در سال 1393 بهره برداری شده است و در زندگی شهری و پر هیاهوی این روزها میتواند شما را چند ساعتی از این کره خاکی دور کند و به تماشای سیاره ها و منظومات دیگری ببرد.

پلانتاریوم بزرگترین آسمان‌نمای خاورمیانه، یک شبیه‌ساز از جهان هستی و کرات و ستارگان است.

برای تماشای فیلم در گنبد مینا در هر سانس باید مبلغ۱۵۰۰۰ تومان پرداخت کنید و برای مشاهده زمان‌بندی بازدیدهای عمومی در طول ایام سال هم می‌توانید قبل از مراجعه حضوری به مجموعه، به نشانی gonbademia.tehran.ir مراجعه کنید. 

مسیریابی آسمان نما

یکی از ساده ترین راه ها برای رسیدن به گنبد مینا مترو است که باید در خط یک مترو و ایستگاه شهید حقانی از قطار پیاده شد و پس از خروج از ایستگاه از مسیر پارک طالقانی و پیاده‌راه چوبی آن به پل طبیعت رفت و پس از عبور از آن به پارک آب و آتش و پل ابریشم که از روی بزرگراه همت به گنبد مینا می‌رسد عبور کرد. همچنین می‌توان از اتوبوس‌هایی که در بزرگراه حقانی تردد می‌کنند استفاده کرد و در ایستگاه چهارراه آفریقا از اتوبوس پیاده شده و پس از عبور از پارک آب و آتش و پل ابریشم به گنبد مینا رسید.