از بازه زمانی چند ماه گذشته تا کنون قیمت لیر ترکیه در مقابل دلار و سایر ارزهای دیگر در حال سقوط میباشد. این موضوع دلایل زیادی دارد اما عمده آن مشکلات سیاسی ترکیه با دولت آمریکاست که تا کنون هم راهی برای حل این بحران پیدا نشده است.
در پی بازداشت کشیش مسیحی در خاک ترکیه و ادامه حصر خانگی او در این کشور، دولت آمریکا اقدام به بیشتر نمودن تعرفه واردات موادی چون فولاد و آلومینیوم از ترکیه نمود. این اقدام آمریکا سبب شد تا ارزش لیر دچار افت شدیدی شود. از ابتدای سال میلادی تا کنون قیمت لیر ترکیه در مقابل دلار 40% افت داشته است. این اتفاق سبب شده تا قیمت لیر ترکیه در مقابل قیمت دلار دچار افت ارزش شود.
از زمان کودتا علیه دولت ترکیه که در سال 2016 رخ داد، اردوغان آمریکا را مسبب اصلی کودتا در کشور میداند. این موضوع و تنش ها باعث شده که روابط سیاسی و اقتصادی میان دو کشور به تیرگی دچار شود. از همان زمان به بعد و به بهانه بازداشت کشیش مسیحی واشنگتن اقدام به اعمال فشار اقتصادی به ترکیه نموده است.
از طرفی نگرانی سرمایه گزاران در قبال کاهش ارزش لیر سبب شده تا سرمایه های خود را به ارزهایی با ثبات تبدیل کنند که همین موضوع به افت ارزش لیر ترکیه در مقابل دلار آمریکا و سایر ارزهای خارجی دیگر دامن میزند.
البته اردوغان بارها در مصاحبه های تلویزیونی از مردم ترکیه خواسته تا ارزهای خانگی خود را در بازار به فروش برسانند که با همراهی عده ای از طرفداران خود نیز مواجه شده است. اما تا کنون راه حل مناسبی برای حل بحران ترکیه پیدا نشده است.
عامل دیگر بدهی های شرکتهای ترکیه ای به کشورهای خارجی است، که با توجه به کاهش ارزش لیر بدهی های آنها که بر اساس دلار محاسبه میشود افزایش میابد و موجب تضعیف ارزش لیر میشود.
سید علی قائم مقامی در گفتگو با ایلنا دلایل سقوط ارزش لیر را اینگونه بیان میکند :
ترکیه از حیث اقتصادی رقمی بالغ بر ۴۶۶ میلیارد دلار بدهی خارجی دارد که در حدود ۳۴۰ میلیارد دلار مربوط به بخش خصوصی و مابقی آن مربوط به بدهی بخش دولتی است. کسری جاری این کشور در سال گذشته ۵۰ میلیارد دلار بوده است و همچنین باید حدود ۷۰ میلیارد دلار بهره بانکی ارائه کند. این در وضعیتی است که تمرکز دولت این کشور طی سال‌های اخیر بر دو محور راه‌سازی و ساختمان سازی استوار بوده که نشان می‌دهد ۴۱ درصد از اقتصاد ترکیه بر همین دو موضوع استوار است.
در راستای این وضعیت باید توجه داشت که بخش تولید در ترکیه بسیار محدود است و مهمترین محور تولید در این کشور پوشاک، محصولات لبنی و کشاورزی است و نهایتاً توریسم و گردشگری به عنوان اهرم کمکی اقتصاد این کشور وارد صحنه میشود. بخش دیگر سرمایه‌گذاری اردوغان بر روی بخش دفاعی است که البته قطعات مورد استفاده از در این بخش به تنهایی از سوی ترکیه تامین نمی‌شود. به عنوان مثال اگر قرار باشد محصول مشترکی در این بین تولید شود، بخشی از قطعات آن توسط آمریکا و سایر کشورهای اروپایی تامین میشود و بخش دیگر توسط آنکارا ارائه میشود. این نشان می‌دهد که بخشی از صنایع ترکیه هم به رقیب فعلی آن یعنی آمریکا تعلق دارد.
البته باید گفت مسائلی که باعث افزایش تنش ها میان دو کشور شده فارق از بحث اقتصادی، ابعاد دیگری را نیز شامل میشود، تنش میان دو کشور بر سر مسائل سوریه و کردها از گذشته ادامه داشته و همواره ترکیه، آمریکا را به حمایت از کردهای جریان مدافع خلق و کرد های سوریه متهم کرده است.
اختلافات دو طرف در مورد پرونده ادلب، عفرین و به طور کلی مسائل مربوط به شرق فرات از دیگر جنبه‌های درگیری و تنش میان آنها به شمار می‌رود اما این بدان معنی نیست که این دو کشور با یکدیگر مناسبات و مذاکراتی نخواهند داشت. مناسبات اقتصادی ترکیه با آمریکا حدود ۱۵ میلیارد دلار است اما آنکارا روسیه و ایران را در طرف دیگر خود دارد و با آنها روابط سیاسی و اقتصادی خوبی بر قرار کرده است. لذا با توجه به جایگاه ترکیه در ناتو و نقش آن در سوریه، نمی‌توان توقع داشت که تنش آمریکا با این کشور بلند مدت باشد؛ از این جهت احتمال مدیریت آن وجود دارد.
