گفت و گو با حسن نامور، مدرس و پیشکسوت صدا 

حسن نامور زاده 1349 در تهران، مدرس و استاد دانشگاه در زمینه صدا و بازنشسته صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران است  که هم اکنون در زمینه مستند و فیلم کوتاه نیز فعالیت می کند. گفت و گویی با ایشان داشته ایم که در ادامه می خوانید. 

برای مخاطبین ما درباره زندگی خود و فعالیت های هنری که تاکنون داشته اید بفرمایید؟

من این شانس را داشتم که در دوران کودکی در کانون جوانان محله سلسبیل تهران با الفبای برخی از هنر ها آشنا شوم . با اینکه در یکی از بهترین مدارس تهران ( هدف شماره 1)  در رشته ریاضی تحصیل کردم و فارع التحصیل شدم ولی مطالعه در حوزه سینما و دیدن فیلم را همواره دنبال می کردم. به خاطر جو موجود در بین دوستان هم کلاسی در کنکور ریاضی شرکت کردم و به تحصیل در رشته مهندسی الکترونیک پرداختم اما در همین دوره با شرکت در تئاترهای دانشگاه و کلاسهای فوق برنامه با صدا و تصویر بیشتر انس گرفتم و پس از اخذ مدرک مهندسی به خانواده بزرگ صدا و سیما پیوستم. .. پس از آن از توفیقی شد که از دانشگاه صدا و سیما و دانشگاه تهران در حوزه رسانه در مقاطع بالاتر کسب علم نمایم. در کنار بیست سال کار صدا و تصویر و تدریس در دانشگاه و سفرهای متعدد به اقصا نقاط دنیا و دیدن فرهنگ ها و تفاوت های موجود در فرهنگ ها برآن شدم که برای بازگو کردن دغدغه های درونی ام اقدام به تهیه فیلم های کوتاه و مستند کنم.

چه فرآیندی برای رسیدن به موفقیت در زمینه تولید فیلم کوتاه باید طی کرد؟

برای اینکه راههای موفقیت بهتر بشناسیم باید عواملی که ما رادر نرسیدن به رشد و تعالی آن است را از بین ببریم. بزرگترین سم در دنیای تولید فیلم کوتاه مخفی ماندن ضعف ها در انتقال یک مفهوم با گرفتن یک ژست سورئالیسمی در تولیدات است. اشتباه نشود من با این متد مشگلی ندارم اما منظورم  عدم استفاده صحیح  و نابجای آن است.

اکثر سینما گران به نام در دنیا نیز از فیلم کوتاه کار خودشان را شروع کردند .آن چیزی که آنها را نام آور کرده است داشتن نوع آوری و عدم تکرار روش ها و دیدن هر سوژه از زوایای دیگر است که با یک خلاقیت و در نظر گرفتن نحوه صحیح انتقال مفاهیم به ببینندگان کار خودشان را انجام می دهند. اما باید کسب تجربه را هم در نظر داشت. برای ساخت فیلم کوتاه باید همه جوانب را مورد بررسی قرار داد و با نگاهی واقع گرایانه مسائل مربوط به آن را آسیب شناسی کرد. این اشتباه بزرگی است که اعتقاد داشته باشیم که هر چقدر مدت زمان یک فیلم کوتاه کمتر باشد ، آن فیلم بهتر است.

مسئله ای که باید در فیلم های کوتاه به آن اهمیت داده شود آن است که فیلمنامه نویسی ، کارگردانی ، تدوین و حتی فیلمبرداری را یک نفر انجام  ندهد و به دلیل برخورداری از هزینه کمتر ، از بکار گیری سایر عوامل خودداری ننماید.
نکته مهم آنست که صعود پلکانی رشد و تعالی در فیلمسازی با همفکری و همیاری دیگر عوامل سریعتر و با کیفیت بهتری کسب می شود .

به تنهایی به یک سبک فیلمسازی نمی توان رسید .با دریافت بازخورد در مورد نوشته‌هایتان از کارشناسان و حرفه‌ای‌های این صنعت و همچنین خواندن فیلمنامه‌ها و تماشای  فیلم‌ها این قدرت درک را  به شما می‌دهد تا بفهمید که حرفه‌ای‌ها چطور این کار را انجام می‌دهند.اگر می‌خواهید کارگردان شوید، بهتر است که کارتان را از پایین‌ترین شغل در گروه کارگردانی آغاز کنید و به‌تدریج پیشرفت کنید.

جایگاه فیلم‌های کوتاه و مکان اکران آنها کجاست؟

متاسفانه در ایران علیرغم تلاش های صورت گرفته اخیر همچنان موضوع جایگاه و اهمیت و تاثیر گذاری آن در روند فکری و فرهنگی جامعه در نظر گرفته نمی شود. 
البته با پیدایش کرونا بحث انتقال پیام های بهداشتی و همدردی و .... از طریق فیلم کوتاه آنرا با رشد بسیار خوبی روبرو کرده است.
در ایران هنوز اسپانسرها ی قوی برای حمایت از فیلم های کوتاه و مستند حضور ندارند و این خود از مشکلات اساسی است. معمولا فیلم‌های کوتاه در جشنواره‌ها به نمایش درمی‌آیند و بخش اندکی از آثار تولیدی در طرح اکران فیلم‌های کوتاه «هنر و تجربه» برای علاقه‌مندان به نمایش گذاشته می‌شوند.به نظرم ایجاد شبکه ای منسجم در سازمان سینمایی کشور و تخصیص سینما ها و پردیس های اختصاصی فیلم کوتاه و نمایش محصولات ایرانی و بین المللی می تواند باعث انتقال تجربیات و تکنیک های نوین در بین فیلمسازان خواهد شد.البته توجه بیشتر رسانه‌ها به ویژه صداوسیما برای بهتر دیده شدن فیلم‌های کوتاه ضروری است.

پیشنهاد شما برای رفع مشکل پخش فیلم به فیلمسازان جوان چیست؟

متاسفانه همانطور که اشاره کردم در ایران هنوز تفکر راهبردی در زمینه جایگاه و اهمیت فیلم های کوتاه و مستند و میزان اثرگذاری آن در ایران وجود ندارد لذا برنامه های کوتاه مدت و بلند مدتی تدوین نشده است . هر از چندگاهی شاهد جرقه هایی هستیم که آنهم هیچگاه به شعله ور کردن فضای بی رمق  فیلم های کوتاه نشده است. ما هنوز کمک های هدفمند در تولید و نمایش را مشاهده نمی کنیم. باید برای آینده سینمای کشور سرمایه گذاری وسیعی انجام دهیم و این کار تنها از طریق حمایت از فیلمسازان جوان می باشد.
متاسفانه در ایران نه تنها در امر پخش  فیلم های کوتاه مشکلات فراوان داریم بلکه هنوز در فضای مجازی نیز بستر خوبی ایجاد نکرده ایم و این عدم توجه به پخش‌کنندگان فیلم غیر مجاز که با تجهیزات مختصر و سرمایه اندک در فضای اینترنتی به پخش فیلم ها اقدام می کنندیافت هزینه های بالا به پخش فیلم اقدام کنند.
این سهل انگاری باعث شده است فیلمسازان جوان یا دیده نشوند و یا به مسیرهای ناخواسته کشیده شوند. این در حالیست که در  سطح بین المللی اصول و روش هایی که براساس آن میشود در مسیری امن در جشنواره های مختلف شرکت کرد و درآن  آثار خود را معرفی و توانمندیهای خود را نشان داد.
لذا باید در دولت همت مضاعفی ایجاد شود تا هم در پخش در سینما و تلویزیون و هم در فضای مجازی قوانین و زیر ساخت لازم تدوین شود و برای اسپانسر ها و قراردادهای آنها با فیلمسازان و..... نظارت و دقت های حقوقی بکار بسته شود.

به نظر شما چگونه باید بودجه تولید فیلم‌های کوتاه را تهیه کرد؟

بی شک تامین بودجه تولید فیلم‌ها یکی از مهمترین مشکلات فیلمسازان است. فیلم حرفه ای چه کوتاه و چه بلند  پُرهزینه است و بلحاظ قانونی ارگانی برای حمایت وجود ندارد.
لذا برخی  از فیلمسازان با هزینه شخصی فیلم خود را تولید می کنند و بازگشت سرمایه خودشان را به امید در موفقیت آن در جشنواره ها خصوصا بین المللی می بینند.  برخی نیز با تکیه بر شرکت های تولیدی و یا ارگان های فرهنگی  کمک هایی را دریافت کرده و فیلم خودشان را میسازند. البته بسیار اندک از فیلمسازان این شانس را دارند که اسپانسری را در حمایت از کار خودشان پیدا کنند.
لذا بسیاری از ایده های ناب و قابل ارزش بخاطر عدم وجود سرمایه گذار و بودجه در نطفه از بین می رود.
به نظرم ابتدا دولت و سپس ارگان های مختلف باید برای رشد و تعالی این هنر پا پیش گذاشته و با تخصیص وام های کم بهره و یا کمک های بلاعوض ایده های جدید و قابل اتکا در سطح بین المللی را حمایت کنند.

جایگاه سینمای کوتاه ایران نسبت به کشورهای دیگر چطور است؟

پاسخ به این سوال در حالی که شرایط فیلمسازان ایرانی و خارجی از امکانات و پشتیبانی های یکسان برخوردار نیستند سخت است.
در ایران ما هنرمندانی داریم که هرگاه امکان عرضه شدت در عرصه بین المللی پیدا کرده اند آنچنان خوش درخشیده اند که پس از کسب جایزه های نفیس با پیشنهاد های کاری وسوسه انکیزی روبرو شده اند.
اصولا در ایران علاوه بر آموزشگاههای خصوصی تنها انجمن سینمای جوان است که کار پرورش فیلمسازان جوان را برعهده دارند. اما متاسفانه جوانانی هستند که با کار کردن در کنار گروهای حرفه ای ( حتی بصورت دستیار چندم) بصورت تجربی  برخی از قواعد را یاد می گیرند و تعدادی هم بصورت موروثی از طریق وابستگان خود  افراد با تکیه بر دانش اندک و سطحی معمولا بر اساس سعی و خطا به این حوزه وارد میشوند.
من در هنگام تدریس در دانشگاه با بسیاری از این فیلمسازان روبرو شده ام که با اصول اولیه فنی و هنری اصلا آشنا نیستند و در عوض کارنامه بالا و بلندی دارند!!! این افراد با باورهای غلط هنری و یا استفاده نابجای تجهیزات باعث بهدر رفتن سرمایه های زیادی می شوند و بخاطر رانت هایی که دارند از ورود افرادتحصیلکرد و آکادمیک جلوگیری بعمل میآورند.
برخلاف کشورهای صاحب نامی همجون فرانسه ، لهستان ، آلمان و.... که با تکیه بر دانش فنی و هنری هنرجویان را پرورش داده و برگزیدگان را حمایت می کنند در این کشورها فیلم‌های کوتاه با نظارت مستقیم مهمترین هنرمندان تولید می‌شوند و تنها راه ورود به سینمای حرفه ای  آنست که  فیلمساز روند موفقیت‌آمیزی در تولید فیلم کوتاه داشته باشد، ما در ایران هنوز جایگاه اصول تکنیک و هنر را لمس نکرده ایم و اغلب بر پایه تجربی و براساس رابطه ای به فعالیت می پردازیم.
جالب است که در ایران بسیاری از افراد معروف برای پر کردن خلاء مدرک تحصیلی خود پس از جند سال کار به مراکز آموزشی مراجعه و به دنبال گرفتن مجوزی می کردند که بدون آن مشغول بکار بوده اند!!  این افراد در این مراکز وقتی با اصول و پایه های هنر روبرو میشونددر درون به عمق فاجعه آشنا میشوند.
ما درایران متاسفانه هنوز کارت حرفه ای و درجه هنری و فنی در بسیاری از رشته ها نداریم. ما هنوز بدون داشتن محوز حرفه ای مشغول بکار میشویم و اصولا دانش آکادمیک و دانشگاهی در فضای کار بسیار کم است و همین ریشه عدم دستیابی ما به جوایز بزرگ سینمایی است.
البته درمجموع هنوز هم شمار زیادی از افتخارات سینمای ایران در سطح بین‌المللی متعلق به آن دسته از فیلم‌های کوتاهی است که از کیفیت خوب و گاه ممتازی از هر لحاظ برخوردارند. 
علاقه شخصی و داشتن پشتکار و شرکت در کلاسهای دانشگاهی و وورک شاپ های اساتید هر بخش  ابتدا باید زمینه های شناختی از فیلم سازی را در خود ایجاد و در کنار آن زیر نظر کارشناسان به ویرایش و تصحیح کارهای خودمان بپردازیم تا به بلوغ کاری دست یابیم.

تفاوت سینمای کوتاه و بلند در چیست؟

دنیای این دو سینما خیلی با هم متفاوت هستند و میتوان آنها را در چند محور بیان کرد:
-فیلم های کوتاه محکوم هستند تا در یک فرصت کوتاه تمام حرفهای خود را بیان کنند در حقیقت شروع و اوج و فرود داستان را باید بدون حواشی و داستانک های اضافی روایت کند.
-فیلم های کوتاه بر محور بازیگران معروف (سوپر استار ) نیستند بلکه فضایی هستند که بینندگان با بازیگران غیر حرفه ای تنها به روایت داستان توجه کنند و جذابیت های دیگر برای آنها اهمیت ندارد. فیلم های کوتاه تلاش دارد تا بدون وابستگی گسترده به بودجه‌های هنگفت و بدون بهره‌گرفتن از عناصر گیشه‌پسند با نوع آوری و خلاقیت های مبتنی بر شجاعت و جسارت خود را معرفی کند.
-نقش اسپانسر ها و تهیه کنندگان و کارگردانان حرفه ای در فیلم کوتاه بسیار کم رنگ است و کلا مناسبات فی مابین هنرمندان و سایر عوامل فرق می کند.
-فضای اکران و پخش فیلم های کوتاه با فیلم های بلند کاملا متفاوت است
-چرخش مالی و پشتیبانی این دو قابل مقایسه نیست 
-از نظر تجهیزات و تکنیک های فنی نیز فاصله زیادی با هم دارند
با همه این موارد اختلافی بیان شده فیلم کوتاه در تاثیر گذاری و انتقال مفاهیم بسیار موثرتر است.چرا که بدور از حواشی ببیننده را به نتیجه میرسانند. چون سینمای کوتاه زمین تمرین  سینمای بلند نیست اگرچه تجربه ساخت فیلم کوتاه برای ورود به دنیای  فیلم بلند میتواند بکار گرفته شود.

در پایان چه پیشنهادی به فیلمسازان جوان دارید؟

بعنوان یک مدرس کوچک در کلاسهای درس به دانشجویان توصیه هایی دارم  که برخی از آنها در اینجا اشاره میکنم :
-تنها زمانی به این حرفه ( فیلمسازی ) وارد شوید که  واقعا عاشق آن باشید. و هیچگاه در ذهن خود به شهرت و مسائل آن فکر نکنید چون شما را از راه و هدف اصلی دورخواهد کرد.
-همانند زندگی روزمره انسانها ساده به مسائل نگاه کنید و ساده را در فالب فیلم خود بیان کنید.هرجقدر پیچیدگی بیشتر شود مفهموم نیز دیرتر انتقال پیدا خواهد کرد
-همواره جشم و گوش خودتان را آماده دریافت مطالب از سوی جامعه کنید.خداوند برای هر کدام از انسانها یک سناریو نوشته کافیست شما در انبوه این سناریوها بگردید و یکی را انتخاب و آنرا به فیلم تبدیل کنید.
-از دیده نشدن و انتقاد نترسید.سینماهای ایران و دنیا نسبت به حجم فیلم هایی که ساخته میشوند محدودتر است لذا باید تلاش کرد و جنگید تا جای خودتان را پیدا کنید.
-یادتان باشد اگر در این راه موفق شدید شما نیز به جوانتر از خودتان بها دهید همانگونه که الان انتظار دارید شما را درک و سهیم کنند.
-هیچگاه احساس رسیدن به قله  نکنید همیشه فکر کنید قله های بالاتر را داشته باشید.
-سینما دو بال دارد تکنیک و هنر باید هردو را داشته باشید تا با تعادل در این فضا پرواز کنید.
-همیشه شاگرد باشید و طلب علم را داشته باشید و از همگان درس بیاموزید و سعی کنید در دادن اطلاعات و علم خسیس نباشید.یادتان باشد که میتوان  از خداوند متعال کریم بودن و بخشنده بودن را یاد گرفت.
-نکته پایانی اینکه با سلامت روح و تفکر کار کنید و نگذارید حتی آلودگی های کوچک هم به شما نزدیک شود. نباید فکر کنید که برای بقا در فضای سینما شما باید هم رنگ دیگران شوید.شما از ظاهرخودتان تا کوچک ترین افعالتان باید بیان کننده یک مولف صدیق و درست باشید. بدانید پاکی و صداقت همیشه شما را جاودانه خواهد گرد.