تمامی جانداران در روی زمین نیاز به نور و روشنایی دارند و تنها موجودات اندکی که در اعماق دریاها و اقیانوسها و یا در زیر زمین و درون غارهای طولانی زندگی میکنند از نور بی نیاز هستند. در این میان گیاهان از جانداران دیگر، بیشتر به نور نیازمند هستند. اما در میان گیاهان، گروهی نیز پیدا میشوند که به نور کمتری نیاز داشته باشند.
طبق گفته دانشمندان نور یکی از عوامل غیر زنده اکو سیستم است که نقش مهمی در غذا سازی تولید کنندهها دارد. بر اساس پژوهشهایی که درباره تأثیر نور بر رشد گیاهان انجام شده است، اگر گیاهی را در تاریکی بگذاریم به سوی رزنه ای که از آن نور میتابد، حرکت میکند. این پدیده را نورگرایی مینامند. ریشهها بر عکس از نور فراری هستند و به جهت خلاف تابش نور حرکت میکنند. برگها هم طوری قرار میگیرند که نور به صورت عمودی به سطح آنها بتابد. نبودن نور در آغاز بر شکل و شمایل بیرونی گیاهان تأثیر میگذارد و سپس بر روی رشد گیاه تأثیر منفی دارد. اگر گیاهی در تاریکی باشد بسیار ضعیفتر است و ساقهاش باریکتر و برگهایش کوچکتر است، اما اگر همین گیاه را در روشنایی قرار دهیم میبینیم که به قطر ساقه افزوده شده و برگها هم بزرگتر و هم سبزتر شدهاند. اما در این میان گیاهانی هم هستند که در نور کم هم بسیار خوب رشد میکنند و همیشه سرسبز هستند.
فتو پریودیسم یا دوره نوری
همان اثر تناوب روز و شب است که در رشد گیاهان و زمان و میزان گل دهی آنها تأثیر دارد. این قضیه همچنین در پدیدههای دیگر مانند بیدار شدن دانهها، ریزش برگ و غیره هم مؤثر است. آن ویژگی که علت به وجود آمدن این حالت در گیاه است را فتو پریودیسم و یا دوره نوری می گویند.
با توجه به این ویژگی باغبانها و کسانی که در کار پرورش گل و گیاه هستند با تاریک و روشن کردن و کم و زیاد کردن نور گلخانهها به رشد بیشتر گیاهان و یا زمان و میزان گل دهی آنها تأثیر میگذارند تا این گیاهان تا آنجا که میتوانند بیشتر و بهتر رشد کنند و گل بدهند. گیاهان از این نظر به سه دسته تقسیم میشوند که عبارتند از:
1 – گیاهان کوتاه روز
این دسته از گیاهان در روزهای کوتاه گل میدهند و اگر آنها را در معرض نور روزانه قرار دهید گل دادنشان متوقف میشود. گیاهان کوتاه روز در روزهای دراز تابستان فقط رشد میکنند و تا پاییز و زمستان که روزها کوتاهتر میشوند گل نمیدهند. مانند گل داوودی
2 – گیاهان بلند روز
این دسته از گیاهان تنها در روزهای دراز و طولانی بهار و تابستان گل میدهند و اگر دوره نوری آنها کوتاه باشد تنها رشد رویشی دارند و گل نمیدهند. مانند گل زنبق و گیاه اسفناج
3 – گیاهان بی تفاوت
که برای تشکیل گل به طول روز و یا کم و زیاد بودن روشنایی از خودشان حساسیتی نشان نمیدهند و طبق برنامه زندگی خود گل میدهند.
در این مقاله تلاش بر آن داریم تا شما را با گیاهانی که کمتر به نور نیاز دارند و اصطلاحاً سایه دوست هستند، آشنا کنیم و به معرفی بعضی از آنها بپردازیم:
دریافت نور در گیاهان به عمل فتوسنتز کمک میکند یعنی همان چیزی که باعث سبز بودن گیاهان است. گیاهان سایه دوست به آن دسته از گیاهان اطلاق میشود که در نور کم، نور غیر مستقیم و نور مصنوعی هم میتوانند رشد کنند. گیاهان سایه دوست به آب فراوان نیازی ندارند چون تبخیر سطحی و رشد آنها کم است. اکنون به معرفی بعضی از این گیاهان میپردازیم.
آگلونما صورتی
گیاه بسیار زیبا که بسیار هم مقاوم است و نیاز به نگهداری خاصی ندارد. این گیاه از خانواده شیپوریان است و خاصیت تصفیه کنندگی هوا دارد. این گیاه به آب کمی نیاز دارد. در تابستانها که هوا گرم است هفتهای دو بار باید آب داده شود و در زمستانها هفتهای یک بار کافی است.
پتوس ابلق
گیاه بسیار جان سختی است و اگر درون باغچه کاشته شود ممکن است گیاهان اطراف خود را از بین ببرد. نیاز به مراقبت خاصی ندارد و با هر شرایطی سازگار است. رشد ای گیاه به صورت پیچکی است. دارای برگهای پهن است و ساقههایش از گلدان آویزان میشود. به دلیل دو رنگ بودن برگها به این گیاه ابلق می گویند.
گل گندمی
گیاهی است بسیار سازگار با برگهای دراز و دو رنگ. در تابستان هفتهای دو تا سه بار به آبیاری نیاز دارد و در زمستان تنها هفتهای یک بار برای آب دادن به گندمی کافی است. گندمی یک گیاه پر برگ آفریقایی است و با توجه به این که در جنگلهای آفریقا به دلیل داشتن درختان بزرگی که اجازه نمیدهند که نور آفتاب به زمین برسد، این گیاه هم با نور کم سازگار گشته است. توجه داشته باشید که اگر این گیاه در معرض نور خورشید باشد برگهای آن میسوزد و نوک آنها به رنگ قهوهای درمی آید. اگر این گیاه که متعلق به مناطق گرماست سرما ببیند رنگ برگهایش سفید میشود و اگر سرما به اندازه دو درجه بالای صفر باشد کاملاً از بین میرود. این گیاهاز طریق پاجوشهایی که دارد تکثیر میشود.
بروملیاد
گیاه بسیار زیبا که در اصل متعلق به مناطق استوایی است و در نور بسیار کم و رطوبت بسیار زیاد هم میتواند به زندگی خود ادامه دهد. دارای برگهای دراز و نوک تیز است و برگهای آن از چند رنگ است. این گیاه را میتوانید داخل سرویس بهداشتی و یا در رختکن حمام نیز قرار دهید و مطمئن باشید که گرما و رطوبت بسیار زیاد این جاها و نور کم این گیاه زیبا را ابداً اذیت نمینماید.
فیلودندرون یا برگ قلبی
یکی از رایجترین گیاهان آپارتمانی است. البته گونههای مختلفی از این گیاه وجود دارد که به همدیگر بسیار شبیه هستند ولی تفاوتهای کمی نیز با هم دارند. شاید به جرات بتوان گفت در بیشتر آپارتمانها یک و یا چند گلدان از این گیاه وجود دارد. گیاهی بسیار سازگار است و به مراقبت خاصی نیاز ندارد. تنها باید دقت داشته باشید که از نور مستقیم آفتاب دور باشد. روش تکثیر این گل هم به این صورت است که یکی از شاخههای آن را درون یک ظرف آب بگذارید و پس از ریشه زدن آن را در یک گلدان دیگر بکارید و به همین ترتیب یک گلدان دیگر از همین گیاه را ایجاد مینمایید. حواستان باشد که شاخههای این گیاه زیاد دراز نشود و هر از چند گاهی شاخههایش را هرس کنید تا پر برگتر شود. تابستانها هفتهای سه بار و زمستانها هفتهای یک بار به آبیاری نیاز دارد.
سیکاس
این گیاهبسیار زیبا بسیار شبیه یک نخل خرما است. البته نه به آن بلندی و بزرگی بلکه یک درخت مینیاتوری است. این گیاه مانند بیشتر گیاهان دیگر آپارتمانی دیگر، سایه دوست است و با هر محیطی زود سازگار میشود. نگهداری از این گیاه بسیار ساده است و نیاز به مراقبت خاصی ندارد. گیاه سیکاس مانند درخت خرمای واقعی به کم آبی بسیار مقاوم است. به این گونه که ساقه این گیاه دارای خصوصیتی است که میتواند آب را درون خود ذخیره نماید تا در هنگام کم آبی از آن استفاده کند. پس زمانی که میخواهید به گیاه سیکاس آب بدهید توجه کنید که سطح خاک گلدانش به اندازه دو و نیم سانتی متر خشک شده باشد.
فیکوس بنجامین
این گیاه مورد علاقه خانمهای خانه دار است شبیه به یک درختچه کوچک است که برگهای پهن و نوک تیزی دارد. اگر در شرایط مساعدی باشد به اندازه یک درخت واقعی هم میتواند بزرگ شود. این گیاه نیاز به آبیاری منظم دارد. برگها و شاخههای آن خیلی نیازی به هرس ندارند اما هر چند وقت یک بار دستی به سر و روی این گیاه بکشید و آن را مرتب کنید. با گیاه فیکوس بنجامین سبزی و طراوت را به داخل منازل و آپارتمانهای خودتان میآورید و باعث شادی و سرزندگی فضای خانه خودتان میشوید.
دیفن باخیا
این گیاه که به جهت داشتن برگهای سمی به سمبرگ هم شناخته میشود، در نور کم رشد زیادی دارد و جزو گیاهان سایه دوست است. از برگهای این گیاه مادهای ترشح میشود که اگر به آن دست بزنید ممکن است باعث حساسیت بشود. این گیاه اصطلاحاً در سایه رشد علفی میکند یعنی به جای این که برگهای جدیدی بدهد بسیار دراز میشود. اما در برابر نور مستقیم خورشید هم برگهای آن میسوزد و پژمرده میشود و به رنگ سقید در میآید. بهتر است تا برای این که دیفن باخیای شما هم رشد بهتری داشته باشد، هم برگهای بیشتری بدهد و هم از بین نرود با فیلتری مانند یک پارچه نازک در زیر نور آفتاب قرار بگیرد. دیفن باخیا به رطوبت بسیار بالای نیاز دارد و باید دست کم روزی یک بار بر روی آن با افشانه آب بپاشید. این گیاه دارای برگهای پهن و دو رنگی است که به طور منظم باید با یک تکه اسفنج و یا یک تکه پارچه مرطوب روی برگهای آن را تمیز نمایید تا شادابی و زیبایی خود را حفظ نمایند.
دراسنا
این گیاه سبز نیست ولی بسیار زیبا است. دارای برگهای نوک تیز است که به طرف بالا رشد میکنند. این گیاه زیبا از جمله گیاهان سایه دوست است و نور مستقیم آفتاب به آن صدمه می زند. این گیاه زیبا یه مراقبت خاصی نیاز ندارد و تابستانها هفتهای سه بار و در زمستانها تنها هفتهای یک بار به آبیاری نیاز دارد.
اسپاتی فیلوم
گیاهی است مربوط به مناطق گرم آمریکای جنوبی. این گیاه به رطوبت بسیار بالای نیاز دارد و باید دست کم روزی یک بار بر روی آن با افشانه آب بپاشید. حتی زیر گلدانیاش هم باید همیشه پر از آب باشد. ولی به آب دادن دستی نیازی ندارد و تنها زیر گلدانیاش را پر آب کنید و افشانه بزنید برای اسپاتی فیلوم کافی است. این گیاه زیبا گرمای زیاد را به راحتی تحمل میکند اما در دمای پایین بسیار آسیب پذیر است به گونهای که کمترین دمایی را که اسپاتی فیلوم میتواند تحمل کند سیزده درجه سانتی گراد بالای صفر است. پس اگر در مناطق سرد و یا حتی معتدل زندگی میکنید اسپاتی فیلوم گل مناسبی برای آپارتمان شما نیست. با توجه به سایه دوست بودن این گیاه بهتر است نور محیط از منابع غیر مستقیم تأمین شود و توجه داشته باشید که این گیاه را از نور مستقیم خورشید دور نگه دارید.
ستاره سرخ
در این جا شما را با یکی از زیباترین گلهای سایه دوست آپارتمانی آشنا میکنیم. گل ستاره سرخ که اصل آن به مناطق گرم و مرطوب استوایی بازمی گردد. برعکس دیگر گیاهان آپارتمانی ستاره سرخ بسیار حساس است. این گیاه سایه دوست دارای گل بسیار زیبایی نیز هست که اصلاً نامش هم از شکل این گل برداشته شده است. در زمان آب دادن باید توجه داشته باشید که دمای آب از دمای محیط سردتر نباشد پس بهتر است که آبی را که میخواهید به این گل بدهید یک شب در اتاق نگه دارید و سپس به گل بدهید. باز توجه کنید که برای آب دادن باید از وسط برگها اقدام نمایید. این گل زیبا کهدارای برگهای دراز و سبز است در دمای بسیار بالا و رطوبت بسیار شدید مقاوم است و حتی این گل را میتوانید در داخل سرویس بهداشتی هم نگه دارید.
نگهداری از یک موجود زنده حس مسئولیت پذیری را در انسان ایجاد میکند. به ویژه گیاهان آپارتمانی که دردسر زیادی هم برای نگهداری ندارند و به راحتی یک یا چند تا از آنها را میتوان در خانه نگه داشت.